Hava Basıncı Birimi, Hava basıncı atmosferde ki çeşitli hava olaylarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Deniz yüzeyinden yükseldikçe hava basıncı azalır. Hava basıncı az olduğunda alçak basınç, çok olduğundan yüksek basınçtan söz edilir. Hava basınç birimi günlük, mevsimlik, yıllık olarak değişir.
Günlük değişimler Güneş'in toprağı ısıtma etkisi ile meydana gelerek sabah ve öğleden sonra alçak basınç oluşturur. Öğleden önce ve akşam sonrası yüksek basınç şeklinde oluşur. Mevsimsel değişikliklere paralel olarakta alçak basınç kışın denizler üzerinde oluşurken, yüksek basınç karalar üzerinde ortaya çıkar, yazın ise tersi durum ortaya çıkar.
Doğa olaylarının değişkenliğinin en önemli nedenlerinden olan hava basıncı, daha çok meteorolojik tahminlerin yapılmasında kullanılır. Hava basıncının sayısal değerler ile ifade edilmesine de hava basıncı birimi denir. Hava basıncı ile ilgili çalışmalar Avrupa rönasans döneminde bir çok icat ve keşfin yapıldığı dönemlerde yapılmıştır.
Hava basıncını ölçmek için 1643 yılında fizik ve matematik alanında çalışmalar yapan İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli civalı barometreyi icat etmiştir. Torricelli tarafından yapılan barometre ile elde edilen değerler hava basıncı birimi olarak kullanılmış ve her birim için 1 bar veya 1 atmosfer basıncı adı verilmiştir.
Hava basıncı birimi nasıl elde edilir?
Atmosfer alanı içinde bulunan havanın yüzey alana yaptığı basınca hava basıncı adı verilir. Bu durum; hava basınç birimi sayısal verileri ile ölçülür. Ölçüm yapan alet ise barometre olarak adlandırılır. En küçük birim milibar (mb)'dir. Hava basıncı birimi 45 derece kuzey enleminde deniz seviyesinde (Paris yakınları, kuzey Akdeniz) sıcaklığın 15 derece olduğu bir havanın gün 1 cm2 yüzeye yaptığı basınç 1033 gr. ağırlığında ki havadır. Bu ölçü 1013 mb. hava basıncıdır.
Bu değerlerin altında ki basınca siklon veya alçak basınç, üstünde ki basınca ise antisiklon veya yüksek basınç denir. Bu güne kadar ölçülen en düşük basınç; Büyük Okyanus üzerinde 1979 yılında oluşan Tip kasırgasında, kasırganın merkezine uçan bir uçak ile 870 mb olarak ölçülmüş olup, en yüksek basınç ise; Sibirya'nın Agata bölgesinde deniz seviyesinde 1083,8 mb. olarak ölçülmüştür.
Toriçelli'nin hava basınç birimini bulmak için uyguladığı deneyi anlaşılır bir şekilde anlatmak gerekir ise; deniz üzerinde yarısına kadar civa dolu sallanmayan bir leğen olduğunu varsayalım. Bir de bir ucu kapalı 1 m.'lik 1 cm. çapında bir cam boru düşünelim. Cam boruyu açık ağzından tamamen civa dolduralım. Yani şu an leğenin içinde de borunun içinde de civa olduğunu varsayalım.
Civa dolu cam borunun açık ucunu leğenin içine hızla eğerek, leğenin içinde dik konumda getirelim. Cam tüpün kapalı ağzı yukarıya, açık ağzı leğenin içine bakıyor. Cam tüpün içinde ki civa, leğen içindeki civaya doğru bir miktar akıyor. Ama tamamen akmıyor. Cam tüpün içinde ki civanın üst çizgisi ile leğen içinde bulunan civanın üst yüzeyi arasında ki mesafenin 76 cm olduğu görülüyor. Böylece havan basınç birimi ile ilgili değerlere ulaşılır.
