Basınç Birimleri, Tüm basınç birimleri kullanım alanlarına göre değişkenlik gösterir. Örneğin sanayide kullanılan basınç birimi "bar"' iken, bilimsel çalışmalarda ise "pascal" birimi kullanılır.
Bütün maddeler ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye bir kuvvet uygularlar. Uygulanan bu kuvvete basınç adı verilir. O nedenle basınç basınç, kuvvete ve yüzeye bağlı olarak değişir. Ağırlıkları aynı olan fakat hacimleri farklı olan iki cismin yüzeye uyguladığı basınç farklıdır. Cisim hacmen ne kadar büyükse basınç da o oranda fazla olur. Örneğin, leylek ve ördeğin bir yüzey üzerinde uyguladığı basınç farklıdır. Bunun en büyük nedeni leylek ve ördeğin ayak yapısının farklı olmasıdır. Cisimlerin ağırlıkları artarsa yüzeye uyguladıkları basınç da artar. Basınç cisme uygulanan kuvvetle doğru orantılıdır. Buna karşılık uygulama alanı büyüdükçe basınç azaldığına göre, basınç yüzey ile ters orantılıdır denilebilir.
Basınç P, yüzey A, kuvvet F ile gösterilirse Basınç = Kuvvet / Alan sonucuna ulaşılır ve P = F / A formülü ile gösterilir.
Basınç Birimleri Nasıl Ölçülür?
Basınç birimleri kuvvet ve yüzey birimine bağlıdır. SI birim sistemine göre kuvvet birimi Newton (N), yüzey birimi metrekare (m2) olarak alınırsa basınç birimi N / m2 olur.
1 m2`lik yüzeye dik olarak etki eden bir newtonluk kuvvetin yaptığı basınca bir Pascal denir. Pascal "Pa" ile gösterilir.
1 N / 1 m2 =1 Pa ‘dır.
Günlük yaşantımızda sıkça kullanılan basınç birimlerinden biri de atmosferdir. Havanın kendine has bir ağırlığı vardır. Hava sahip olduğu bu ağırlık sayesinde yeryüzünde bulunan her cisme basınç uygular. Uygulanan bu basınca atmosfer basıncı adı verilir. Atmosfer basıncı deniz seviyesi yüksekliğine, havanın sıcaklığına ve hava akımlarına göre değişkenlik gösterir.
Deniz seviyesinde 1 m2`lik yüzeye 101300 N`luk bir kuvvet uygulayan basınca 1 atmosfer denir. Kısaca "atm" ile gösterilir.
1 atm = 101300 N / m2 yaklaşık 100000 N/m2`dir. Öyleyse; 1 atm yaklaşık 105 N / m2 = 105 Pa`dır.
Bilim alanında kullanılan basınç birimi baridir. Bari,küçük birim olduğu için meteorolojide hava raporlarını açıklamak için bar ve milibar birimleri kullanılır. 1 cm2`lik bir yüzey üzerine 1dyn`lik bir kuvvetin yaptığı basınca 1 dyn / cm2 yada 1 bari denir.
Yaklaşık 76 cmHg`nin tabanına yaptığı basınca 1 bar denir.
1 atm = 760 mmHG = 1 Bar = 105 Pa
1 kpa = 1000 Pa
1 bar = 1013 milibar yaklaşık 1000 milibar'dır.
Maddelerde Basınç Birimleri Nelerdir?
Basınç birimleri maddenin haline göre değişkenlik gösterir. Basınç birimlerini ölçebilmek için maddenin hallerinin iyi bilinmesi gerekir. Maddenin halleri katılar, sıvılar ve gazlar olarak 3'e ayrılır.
Katıların Basıcı
Katı cisimler ağırlıklarından dolayı üzerinde durdukları yüzeye basınç uygularlar. Taban alanı S, ağırlığı G olan bir katı cismin üzerinde durduğu yüzeye uyguladığı basınç P = G / S formülü ile bulunur. Katı halde moleküller birbirine yakındır ve bağları daha sıkıdır. Bu nedenle katı cisimler, biçimlerini ve hacimlerini korurlar. Katı cisimler basıncı, yer çekimi doğrultusuna dik olan yatay düzlemde hisseder. Yan yüzeyler eğik ise yer çekiminden dolayı basıncın etkisinde kalır.
Sıvıların Basıncı
Bir kapta bulunan sıvı, ağırlığı nedeniyle bulunduğu kabın her noktasına basınç uygular. Sıvının kabın tabanına (A) veya herhangi bir noktasına (B) yaptığı basınç incelendiğinde A; derinlikle doğru orantılıdır. Derine inildikçe basınç artar. A noktasındaki sıvı basıncı B noktasındaki sıvı basıncından büyüktür. B; sıvının öz kütlesi ile doğru orantılıdır.
P: Basınç
h: Noktanın sıvının açık yüzeyine olan uzaklığı
d: Kaptaki sıvının özkütlesi
Bu bilgiler doğrultusunda P = (h.d) formülüne ulaşılır.
Gazların Basıncı
Sıvılar ağırlıkları yüzünden, kendileriyle temas haliyle olan yüzeyler üzerine hidrostatik basınç adı verilen bir basınç yapar. Bu basıncın büyüklüğü P = h .d .g bağıntısından hesaplanır. Sıvılar gibi ağırlıkları olan gazlarda bulundukları kabın çeperlerine bir basınç uygular. Gazlar sıvılardan farklı olarak sıkıştırılabilme özelliğine sahiptir. Acık hava basıncı ve kapalı kaplardaki gazların basınç olmak üzer 2 başlık altında incelenir. Kapalı kaplardaki gazların basınç Mariotle kanunu, Charles, Lussac kanunu olarak 3 alt başlığa ayrılır.
